|
صاعقه زدگی
گردآوری:
دکترعلیرضا بهپور
تعریف: صاعقه نور حاصل از
تخلیه الکتریکی با ولتاژ
بسیار بالا در زمان بسیار
کوتاه و به طول تا چندین
کیلومتر است.
همراه با صاعقه ( برق )، رعد
وجود دارد که صدای ناشی از
اتساع ناگهانی هوای اطراف برق
است.
آمار :آمار دقیقی در ایران
نداریم ولی در امریکا سالانه
حدود 1000 نفر اصابت و 100
نفر مرگ گزارش میشود. یعنی
میزان مرگ آن 10% است.
مکانیسم ونحوه تولید رعد
وبرق:دو مکانیسم کلی برای
تولید ابرهای تولید کننده
صاعقه وجود دارد:
انتقال هوا OROGRAPHIC : هوا
در سطح زمین در اثر تابش
خورشید گرم شده و در دامنه
کوه صعود کرده به تدریج سرد
شده و ابر طوفان زا تولید
میشود. معمولا در بعداز ظهر
بهار وتابستان دیده شده ناحیه
کوچکی را پوشانده و ظرف چند
ساعت از بین میرود و هوا آرام
میشود.
تصادم توده های هواCOLLIDING
AIR MASS : توده های عظیم هوا
با هم برخورد کرده و ابرهای
طوفان زا را تولید میکنند.
روز و شب ندارد و منطقه وسیعی
را میپوشاند. سبب تغیرات عمده
آب و هوا میشود .
هنگامی که ابرهای طوفان زا
تشکیل شد ، به خاطر حرکت ابر
و اصطکاک و همچنین حرکت مداوم
قطرات آب و کریستالهای یخ ،در
داخل ابر بار الکتریکی تولید
میشود. بار مثبت در بالای ابر
و بار منفی در پایین ابر قرار
میگیرد. زمین مجاور هم بار
مثبت میگیرد. در این وضعیت
شرایط برای تخلیه الکتریکی
فراهم است.
هر صاعقه از تعدادی جرقه
تشکیل شده که هر کدام چند صد
متر طول داشته و در حد
میلیونیم ثانیه طول میکشند و
در جهات مختلفی حرکت
میکنند.سرعت آن حدود 200000
متر بر ثانیه است و با چشم ما
به صورت یک جریان پیوسته به
نظر می آید.وقتی این جرقه به
نزدیکی سطح زمین رسید ، یک
جرقه برگشتی از یک ناهمواری
در سطح زمین تولید می شود که
با جرقه اصلی متصل شده و مسیر
تخلیه الکتریکی کامل میشود.در
نهایت با تخلیه الکترونها نور
تولید میشود.
چون این جریان از کانال
باریکی عبور میکند هوای اطراف
را تا حد 30000 درجه گرم
میکند که سبب اتساع انفجاری
هوا شده و رعد را تولید
میکند.
برخورد با صاعقه و خطرات آن:
انسان به سه روش توسط صاعقه
تحت تاثیر قرار میگیرد:
برخورد مستقیم :جرقه مستقیما
به فرد برخورد میکند.
جریان زمینی :جرقه در فاصله
ای دورتر به زمین برخورد کرده
و از طریق زمین به بدن فرد
میرسد.
جریان القایی : هوای اطراف
باردار است و شرایط برای
تخلیه الکتریکی بسیار آماده
است.
آسیبهای ناشی از صاعقه: با
توجه به اینکه صاعقه یک جریان
مستقیم وکوتاه مدت است،
آسیبهای ناشی از اصابت آن با
آسیبهای ناشی از برق گرفتگی
خانگی کاملآ متفاوت است.
سوختگی خیلی کم است.
آسیب احشای شکمی نادر است.
وقفه دستگاه تنفسی و سپس قلبی
علت اصلی مرگ است.
آسیبهای روانی شایع است(
تغییرات شخصیتی ، کم خوابی ،
اختلالات حافظه ، افسردگی
و...)
اختلالات سیستم عصبی مرکزی (
تشنج ، فلج گذرا یا دائم ، سر
درد و....)
افزایش فشار خون
آب مروارید و
پارگی پرده گوش ناشی از رعد
.......
پیشگیری و احتیاطات لازم :
اصل اول این است که از حضور
در محل صاعقه دوری و اجتناب
کنیم. سایر روشها چنانکه به
طور ناخواسته در شرایط رعد و
برق قرار کرفتیم میتوانند کمک
کننده باشند .
در صورتی که گریز از طوفان
امکان پذیر نیست میبایست
بدنبال مکانهای نسبتآ امن
باشیم واز نقاط خطرناک دوری
کنیم:
 مکانهای
خطرناک:
نوک قله ها
گرده ها و یالهای بلند وخط
الرائسها
درختان بلند ومنفرد
زمینهای خیس ، علفزار و
پوشیده از برف خطرناک
غارهای کوچک فرورفتگی های سطح
زمین
در پناه و کنار صخره های بلند
مکانهای خیلی باز و مسطح
فنسها و نرده های فلزی
مکانهای نسبتا امن:
دره های کم عمق و پایین تر از
اطراف
خاک وسنگ خشک
کوتاه ترین درختان در بین
انبوه درختان
غارهای عمیق
ماشینهای رو بسته
هنگامیکه در معرض طوفان و
برخورد احتمالی صاعقه قرار
داریم و رسیدن به محل امن
امکان پذیر نیست میبایست
سریعآ اشیای فلزی را از خود
دور کرده کوله پشتی و یا
زیرانداز ویا هر چیز عایق
دیگری را در زیر پاهای خود
قرار داده و به وضعیت چمباتمه
قرار میگیریم.
اگر در پای درخت یا شیئی
مرتفع قرار داریم امن ترین
فاصله از آن جایی در حدود
ارتفاع آن شیء در روی زمین
است به طوری که فاصله ما تا
آن شیئ حد اکثر
کمی کمتر از ارتفاع آن باشد.
زمانی که در معرض جریان
القایی قرار میگیریم ، در
حقیقت شرایط برای بروز صاعقه
بسیار محیا است و احتمال آن
زیاد است.در این حالت اشیاء
فلزی وز وز کرده و شبیه زنگ
صدا میکنند . همچنین هاله ای
آبی رنگ دور آنها پدیدار
میشود.موی افراد حالت سیخ سیخ
پیدا میکند و دستگاه های صوتی
پارازیت دار میشوند. در این
حالت میبایست هر چه سریع تر
بدنبال محل امن رفت .
در پایان بر این نکته تاکید
میشود که میبایست هر چه سریع
تر اقدامات احیاء فرد مصدوم
به خصوص تنفس مصنوعی را شروع
نمود زیرا عامل اصلی مرگ این
افراد وقفه تنفسی است. همچنین
لازم به ذکر است که فرد مصدوم
هیچگونه بار الکتریکی نداشته
و لمس او بی خطر است. |
